Brzmi znajomo?
Wydajesz się zmęczony. Jesteś pewien, że to odpowiednia praca dla Ciebie i dasz sobie radę?
Znowu przesadzasz. Jesteś zbyt wrażliwa/wrażliwy!
Nic takiego nie miało miejsca. Wszystko sobie wymyśliłaś/wymyśliłeś!
Nie umiesz w ogóle radzić sobie ze swoimi emocjami!
Kompletnie nie umiesz sobie poradzić beze mnie w życiu!
Powinnaś/powinieneś zacząć się leczyć, bo ewidentnie coś z Tobą jest nie tak!
Jesteś wariatką/wariatem!
To tylko niektóre teksty, które słyszy ofiara gaslightingu, przemocy psychicznej.
Gaslighting to forma przemocy psychicznej, która polega na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezorientowana, zalękniona, traci zaufanie do swojej pamięci czy sposobu postrzegania rzeczywistości.
Sprawca może stosować ten rodzaj manipulacji po to, aby ofiara przestała wierzyć w siebie, w swoje umiejętności, wspomnienia czy przekonania. Czasem celem może być także uzyskanie jakiejś konkretnej korzyści, np. w miejscu pracy – lepsze stanowisko.
Kiedy powyższy rodzaj manipulacji jest stosowany stale i metodycznie, może wreszcie doprowadzić do tego, że osoba poddana tego typu manipulacji zaczyna kwestionować także swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią całkowitą kontrolę.
Gaslighting niestety jest trudno rozpoznawalną formą przemocy, dlatego że często dzieje się to w dłuższym okresie czasu. Osoba poddana tego rodzaju manipulacji długo lub wcale nie zdaje sobie sprawy z tego, że ktoś nią w ten sposób manipuluje.
Dlaczego jest to trudne do wykrycia? Ponieważ z reguły sam sprawca okazuje przyjaźń, troskę, zainteresowanie, innym zaś razem agresję, czy złość. Sprawca wykorzystuje każdą reakcję swojej ofiary na jej niekorzyść do dalszej manipulacji. W chwili, gdy osoba poddana manipulacji zaczyna się bronić, reagować, udowadniać, że ma rację, że jej „przeczucia” są prawdziwe najczęściej słyszy: Jesteś zbyt emocjonalna/przewrażliwiona.
Formy gashlitingu:
Dyskredytowanie – tutaj sprawca może udawać troskę, by podważyć siłę i kompetencję danej osoby (Źle wyglądasz, martwię się o Ciebie, czy na pewno ta praca jest dla Ciebie odpowiednia? Poradzisz sobie?)
Kłamstwa – najczęstsza forma manipulacji, gdy sprawca zostanie przyłapany na kłamstwie nie tylko zazwyczaj idzie w zaparte, ale jeszcze opisuje całą sytuację w taki sposób, że osoba manipulowana zaczyna kwestionować swoje uczucia i przekonania, czasem wręcz mając wyrzuty sumienia, że w ogóle mogła o cokolwiek podejrzewać manipulatora.
Minimalizowanie emocji – najczęściej, gdy manipulator wyczuje, że dana osoba zaczyna się bronić, wypowiada zdanie, które ma pokazać, że nie potrafi sobie ona poradzić z własnymi emocjami, nie panuje nad nimi, a co więcej, jeszcze zaczyna tworzyć taką sytuację, że to ofiara czuje się winna tego, co się wydarzyło poprzez to, jak zareagowała.
Zaprzeczanie — to kolejne niezwykle silne narzędzie manipulatora. Wówczas, gdy dochodzi do konfrontacji zaprzecza, wręcz wmawia osobie manipulowanej, że to z nią jest coś nie tak (Wszystko sobie wymyśliłaś/wymyśliłeś, przez Ciebie teraz…).
Izolowanie od innych osób – najczęściej bliskich manipulowanej osobie, takich przy których mogłaby poczuć się silniejsza i zauważyć, że sprawca stosuje jakąkolwiek formę jawnej lub ukrytej przemocy.
Wreszcie uderzanie w czułe punkty — manipulator zazwyczaj dobrze zna tę osobę, gdyż sprawcami gaslightingu są najczęściej partnerzy, rodzice albo bliscy współpracownicy. Dlatego wie on, jakie są czułe punkty tej osoby. To takie tematy, które są dla danej osoby szczególnie ważne i które wzbudzają w niej emocje. (np. kompletnie nie potrafisz sobie poradzić, jako… nie powinnaś być matką, itp.)
Gaslighting jest formą ukrytej przemocy. Niezwykle trudnej do wychwycenia. Niesie ze sobą liczne konsekwencje dla osoby, która jest mu poddana. Taka osoba z biegiem czasu przestaje sobie ufać. Zaczyna wierzyć, że ma problemy z percepcją rzeczywistości, że jej interpretacja zdarzeń jest niewłaściwa, a nawet, że cierpi na zaburzenie psychiczne. Nie ufa swoim uczuciom. Wierzy, że jest “przewrażliwiona”. Zaczyna być przekonana, że to ona wywołuje problemy i trudno się z nią komunikować. Często sądzi, że nie powinna dzielić się swoimi opiniami, sądami, ponieważ zawsze są nietrafne.
Ta forma przemocy powoduje cierpienie. Odbiera poczucie własnej wartości, sprawczości, skuteczności.
Jeśli zauważysz u siebie sygnały, że możesz być ofiarą gaslightingu warto zgłosić się po wsparcie do terapeuty, albowiem długotrwała forma tej przemocy niesie za sobą liczne negatywne skutki mające swoje odbicie w zdrowiu, życiu osobistym i często zawodowym danej osoby.
Twoje życie jest darem, a Ty jesteś godna/godzien przeżyć je jak najlepiej.
Jeśli szukasz wsparcia umów się na pierwszą bezpłatną konsultację: https://calendly.com/urszulazjaworska/konsultacja
Z miłością,
Urszula